Pieszy szlak zielony

Zielony pieszy szlak turystyczny z Myślachowic do Płok ok. 15 km 

 

  • Trasa turystyczna rozpoczyna się przy Domu Kultury w Myślachowicach, skąd skręca w lewo w ulicę 22 Lipca, a następnie w prawo w ulicę Łąkową, która wraz z ostatnimi zabudowaniami przechodzi w polna drogę i prowadzi w stronę doliny rzeki Kozi Bród.

Dalej szlak zagłębia się w lesie i skręca w kierunku północno - zachodnim w leśną drogę biegnącą równolegle do rzeki. W pobliżu Czyżówki szlak skręca w prawo i wychodzi z lasu obok mostku nad Kozim Brodem. Po przekroczeniu mostku trasa skręca w lewo ulicą Długą, a potem w prawo w ulicę Skalną. Mniej więcej w połowie jej długości trasa skręca w lewo i leśną drogą przez piaszczyste wzniesienia podąża w kierunku wzgórza Cisowa i znajdujących się opodal ciekawych formacji, zwanych Cisowymi Skałami.

Cisowe Skały widok na szczytową część formacji

Cisowe Skały to dwa blisko siebie położone wzgórza znajdujące się w Czyżówce, nieco na wschód od Elektrowni Siersza. Ze szczytu wzniesienia najlepiej widać panoramę okolicy, stanowiącą część ciągnącej się niemalże po Kraków powierzchni wielkiego trzeciorzędowego zrównania. Poniżej, w zalesionej dolinie Koziego Brodu rozciąga się zabudowa Czyżówki i Płok. Na wschodzie bieleje wieża sanktuarium Matki Boskiej Płockiej. Spoglądając na południe widzimy od wschodu wzniesienia wzgórz Dębno i Kamienna Góra. Horyzont zamyka położony opodal Psar rezerwat Ostra Góra. Na północy można czasami dostrzec zabudowę Olkusza.
 
 Zielony szlak za Czyzowką - widoczne oznaczenie szlaku
Cisowe Skały znajdują się nieco na południe od szczytu i tworzą je wysokie do 4 metrów skałki zboczowe, zbudowane z triasowych wapieni o strukturze laminowanej. Niektóre z nich są obalone bądź to siłami natury, bądź to ręką ludzką. Ich budowa geologiczna wskazuje, że jest to fragment tej samej formacji, której kulminacją jest Skałka Triasowa w Bolęcinie. Około 180 mln lat temu, w okresie jury, tutejsze wapienie częściowo przeobraziły się w dolomit i uległy okruszcowaniu. Ślady po eksploatacji złóż galmanu i żelaza pod postacią zawalonych sztolni znajdziemy w buczynie na północnych stokach wzgórza. Na zachodnich stokach wzgórz zauważymy wyraźną granicę pomiędzy buczyną oraz borem. Pierwszy typ lasu rozwija się na podłożu skalnym, natomiast bór preferuje podłoże, gdzie dominują czwartorzędowe piaski, które tworzą tu malownicze zespoły śródlądowych wydm.

Porosty na pniu drzewa

Niezwykle ukształtowane egzemplarze sosny zwyczajnej znajdziemy na wapieniach na południowych stokach wzgórza Skały, ponieważ drzewa te nie są wymagające co do podłoża. W borze w dolnych partiach wzgórza warto zwrócić uwagę na liczne porosty z rodzaju chrobotek oraz na płucnicę islandzką. Pojawia się tu też pomocnik baldaszkowy oraz gruszycznik jednokwiatowy. Z lasu bukowego oprócz przylaszczek, zawilca gajowego i kokoryczy pełnej godnym uwagi gatunkiem jest miodownik melisowaty, roślina z rodziny wargowych o dużych różowych kwiatach. Wiosną wśród pól spotyka się liczne pierwiosnki lekarskie.

 

  • Od Cisowych Skał szlak schodzi w dolinę Koziego Brodu, prowadząc łagodnie w dół na Wschód od Starej Czydzówki i Wilczej Góry, po czym przekracza drogę z Czyżówki do Płok i zagłębia się w las, dochodząc do samej rzeki Kozi Bród.

Kozi Bród jest lewobrzeżnym dopływem Przemszy, na obszarze Trzebini osiąga długość 9,7 km, co czyni go najdłuższą rzeką na terenie miasta. Źródła Koziego Brodu leżą w lasach myślachowickich, w dość głębokim wąwozie. Pierwsze niewielkie źródło znajduje się nieco na zachód od przecinającej kompleks leśny linii energetycznej, drugie (o wydajności rzędu 5 m3 na minutę) jest położone w odległości 800 m. Od głównego nurtu oddziela je wyraźna ostroga. Aktualne, czynne dopiero od kilku lat źródło rzeki znajduje się w sporym kompleksie leśnym w odległości około 1 km na wschód od Myślachowic, po lewej stronie drogi do Olkusza. Stąd Kozi Bród płynie w kierunku Czyżówki, koło Piły Myślachowickiej wypełnia znajdujący się na rzece zbiornik retencyjny Osowiec dla Elektrowni „Siersza", po czym przez Sierszę skręca w kierunku Jaworzna.

Rozlewisko rzeki Kozi Bród

Rzeka rozpoczęła swój bieg na Galmanie około 10 tys. lat i płynęła jeszcze do początku XVI wieku. Wówczas w związku z rozbudową w tym rejonie kopalni rud galmanowych, a następnie żelaza, systemem sztolni osuszono zasilający ją poziom wodonośny, kierując jego wody do doliny Filipkówki. Po tej ingerencji na odcinku około 2 kilometrów pozostała widoczna do dziś swego rodzaju płytka dolina „Suchego Koziego Brodu". Współczesny, czyli czwartorzędowy poziom wodonośny, zasilają głównie wody spływające od strony Płok. Na całym omawianym odcinku rzeki spotykamy liczne źródła boczne i denne. Na północnych kresach Trzebini, od Czyżówki aż po granicę z Jaworznem w rejonie Starej Maszyny, Kozi Bród został uregulowany i ujęty w koryto z wybetonowanym dnem, jednak pomiędzy Płokami, Myślachowicami i Czyżówką rzeka meandruje wśród wypełniających kotlinę piasków, budujących tu zespół najwyższych w granicach miasta wydm śródlądowych.

Piaszczyste dno rzeki Kozi Bród

Na całym nieuregulowanym odcinku Kozi Bród tworzy wokół siebie bardzo bogate środowisko przyrodnicze. W szczytowych partiach doliny, jaką tworzą bardzo wysokie wydmy, można zauważyć liczne nory mieszkających tu borsuków. Bujna roślinność z dominacją potocznika, mięty kłosowej, sadźca konopiastego oraz śmiałka darniowego w wielu miejscach utrudnia przemierzanie rzeki. Niezwykłe wrażenie sprawiają tkwiące w wodzie okazałe kępy paproci wietlicy samiczej, a przegradzające nurt powalone drzewa tworzą mostki i progi. W dolinie Koziego Brodu w Płokach rośnie sosna o charakterze pomnikowym, wyjątkowa ze względu na kształt, przypominający wierzbę płaczącą, natomiast przy drodze z Sierszy do Czyżówki wyróżnia się sosna, dzięki niezwykłemu układowi korzeni nazywana „kroczącą".

  • Dalej trasa prowadzi wąską ścieżką wzdłuż meandrów rzeki aż do pozostałości starej tamy na Kozim Brodzie. Z tego miejsca szlak podchodzi nieco w górę piaszczystym zboczem i odbija w kierunku wschodnim ścieżką, której wylot znajduje się powyżej przystanku PKS przy ulicy Kasztanowej w Płokach. Po przekroczeniu ulicy Kasztanowej trasa prowadzi leśną drogą na skraju zabudowań do miejsca męczeńskiej śmierci ks. Michała Rapacza, proboszcza Płok w latach 1937 - 1946.

W odległości mniej więcej 1 km od kościoła w Płokach w lesie stoi biały kamienny krzyż, upamiętniający miejsce męczeńskiej śmierci ks. Michała Rapacza. Można tu dotrzeć z przystanku PKS na ulicy Kasztanowej (za leśniczówką w Płokach) i zgodnie z oznaczeniem szlaku dojść pod krzyż leśną drogą, biegnącą na skraju zabudowań, lub dojechać do centrum Płok i podejść od strony kościoła ulicą Źródlaną. W soboty i niedziele z Dworca PKP w Trzebini do Płok kursuje autobus linii 350. Ksiądz Michał Rapacz urodził się w 1904r. w Teczynie. Syn Jana Rapacza i Marianny Wójcik z domu Kutryba uczęszczał do szkoły podstawowej w Tenczynie, a potem w Lubniu. W 1926 r. ukończył gimnazjum w Myślenicach i wstąpił do Seminarium Duchownego w Krakowie. Święcenia kapłańskie odebrał w roku 1931 i jako wikariusz przybył do Płok, skąd w sierpniu 1933r. został przeniesiony do parafii Rajcza. 11 listopada 1937 r. ks. Rapacz objął probostwo w Płokach. Podobnie jak wcześniej w Rajczy dał się poznać jako aktywny, gorliwy duszpasterz. Starał się o ożywienie życia sakramentalnego wiernych i dzięki jego staraniom parafianie utworzyli formę „żywego różańca". W późniejszym okresie zorganizowano Akcję Katolicką, Katolickie Stowarzyszenie Mężów w Psarach oraz Katolickie Stowarzyszenie Młodzieży Męskiej w Płokach i Lgocie, które w okresie swej działalności utrzymywało zespół sceniczny, przygotowało kilka akademii okolicznościowych oraz wysyłało swoich członków na rekolekcje do Trzebini i na kursy instruktorskie do Krakowa i Poronina. Podobną troskę wykazywał w stosunku do dóbr parafii: w niecały rok od objęcia parafii dobudował przy kościele dzwonnicę, którą wyposażył w dzwony, poświęcone 8 września 1938 r. przez bp Stefana Sapiehę.

Grób ks Rapacza przy kościele

 Ksiądz Rapacz duszpasterzował w parafii w trudnym okresie okupacji hitlerowskiej, a potem w czasach powojennych, kiedy jego aktywność wzbudzała niechęć przedstawicieli grup politycznych wyznających ideę wprowadzenia nowej socjalistycznej rzeczywistości. Najwcześniej i najaktywniej zaczęła działać w Trzebini Polska Partia Robotnicza, opierając się w swoim programie na pracownikach licznych na ziemi chrzanowskiej fabryk i zakładów. W politycznej linii tej partii nie było miejsca dla Kościoła katolickiego, jednak znając siłę przywiązania społeczeństwa do wiary PPR nie mogła sobie jeszcze pozwolić na otwartą wojnę z Kościołem, stąd dążono do osłabienia jego pozycji przy pomocy terroru, szykan i nacisków administracyjnych. W nocy z 11 na 12 maja 1946 r. ksiądz Michał Rapacz został wyprowadzony z plebani przez kilkunastoosobową bojówkę PPR i zastrzelony w pobliskim lesie. Ciało znaleziono następnego dnia rano. Pochowano go w rodzinnej parafii, jednak w 1980 r. zwłoki przeniesiono do Płok, do grobu znajdującego się przy zewnętrznej ścianie prezbiterium kościoła. Co roku 12 maja w miejsce męczeńskiej śmierci Sługi Bożego ks. Rapacza prowadzona jest z kościoła uroczysta pielgrzymka.

 

  • Dalej ulicami Źródlaną i Główną trasa wiedzie do położonego w odległości ok. 1 km Sanktuarium Matki Bożej w Płokach, otoczonego pięknymi drzewami, z których trzy znajdują się na liście drzew chronionych jako żywe pomniki przyrody.

Sanktuarium maryjne w Płokach

Kościół parafialny pw. Narodzenia Najświętszej Maryi Panny w Płokach jest zarazem sanktuarium Matki Bożej - Patronki Polskich Rodzin Robotniczych i stanowi jeden z ważniejszych ośrodków kultu w Archidiecezji Krakowskiej. Można tu dojechać z Trzebini autobusem PKS lub minibusem, a w soboty i niedziele z Dworca PKP w Trzebini kursuje autobus linii 350. Zgodnie z zapisami historycznymi świątynia zbudowana z kamienia w XIV wieku uległa zniszczeniu podczas pożaru w roku 1793. Spłonęła wtedy również plebania i przechowywane w niej dokumenty parafialne, stąd informacji o dziejach kościoła w Płokach można szukać tylko w nielicznych źródłach zewnętrznych. W 1811r. w miejscu spalonej świątyni zbudowano niewielki kościół w stylu klasycystycznym, który w 1949r. ze względu na zły stan techniczny postanowiono wyburzyć i zbudować obszerniejsze miejsce kultu. Budowę obecnego kościoła ukończono w roku 1954.

Wnętrze sanktuarium w Płokach

Największym skarbem świątyni jest malowany na desce obraz Matki Bożej z Dzieciątkiem, wzorowany na bizantyjskim typie ikonograficznym Hodigitrii, pochodzący z II połowy XV wieku, który najprawdopodobniej od samego początku znajdował się w kościele parafialnym w Płokach. Wapienne wzgórze Zagajnik, na którym postawiono kościół, otaczają piękne drzewa. Wśród nich wyróżniają się trzy lipy, objęte ochroną jako pomniki przyrody żywej: licząca 410 cm obwodu pnia (pomiar na wysokości 1,3 m) lipa przy schodach wiodących do kościoła, lipa obok budynku plebani, której pień mierzy 420 cm obwodu, oraz nieco młodsza, licząca 350 cm obwodu pnia lipa, rosnąca przy górnej bramce kościoła.
  • Przy Sanktuarium szlak się kończy - można stąd dojechać do Trzebini autobusem lub minibusem.

 

Aktualizacja: 23.11.2020 BW